prof. zw. dr hab. Tomasz Mika

Ważne informacje:

Tomasz Mika jest członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, wiceprzewodniczącym Komitetu Językoznawstwa PAN, przewodniczącym Komisji Historii Języka KJ PAN. Zajmuje się polszczyzną średniowieczną, przede wszystkim jej składnią i stylem oraz metodologią badań historycznojęzykowych i edytorstwem tekstów dawnych. Jest autorem i współautorem licznych prac, wśród nich monografii o staropolskich tekstach Maryja, Jezus, Bóg w „Rozmyślaniu przemyskim”: o nazywaniu osób (2002), „Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu (2012) (Nagroda Prezesa Rady Ministrów za najlepszą habilitację) oraz o staropolskiej składni Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I: Konteksty – metody – tendencje (2015) (współautorzy: Zdzisława Krążyńska, Agnieszka Słoboda), Wyrażenia funkcyjne w średniowiecznej polszczyźnie z perspektywy składniowej. Wybrane problemy badawcze (2015) (współautor: A. Słoboda).

Tomasz Mika współpracował (w zespole pod kierownictwem Wacława Twardzika) przy opracowaniu Biblioteki zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego w zakresie wprowadzania współczesnej interpunkcji do transkrypcji (2006) oraz przy nowym krytycznym wydaniu Kazań świętokrzyskich pod red. Pawła Stępnia (2009). Uczestniczył w kilkudziesięciu konferencjach naukowych, w tym w The XI Cardiff Conference on the Theory and Practice of Translation in the Middle Ages (Wiedeń 2017), współprowadził (z Krystyną Kleszczową) panel „Wyzwania badawcze i metodologiczne lingwistyki historycznej” podczas I Kongresu Historyków Języka Polskiego (2016).

Tomasz Mika is the Professor in the Chair of the History of the Polish Language at Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland. His research areas focus on medieval Polish language, in particular its syntax and style as well as the methodology of historical and linguistic research and editing of old texts. Tomasz Mika is the author and co-author of numerous works, including the monograph on Old Polish texts Maryja, Jezus, Bóg w „Rozmyślaniu przemyskim”: o nazywaniu osób [Mary, Jesus, God in “Rozmyślanie Przemyskie”: on naming people] (2002), „Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu [“Kazania świętokrzyskie” – from the manuscript to text understanding] (2012) (the Prime Minister’s award for the best habilitation theses) and another monograph on the Old Polish syntax Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I: Konteksty – metody – tendencje (2015) (co-authors: Zdzisława Krążyńska, Agnieszka Słoboda), Wyrażenia funkcyjne w średniowiecznej polszczyźnie z perspektywy składniowej. Wybrane problemy badawcze (2015) (co-author: A. Słoboda).

Tomasz Mika has participated (in the team led by Wacław Twardzik) in works on the publication of Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego [The library of the monuments of Polish medieval literature] on the introduction of modern punctuation to the transcription (2006) and contributed to the new critical and annotated edition of Kazania świętokrzyskie edited by Paweł Stępień (2009). He has participated in several dozen of conferences, including the XI Cardiff Conference on the Theory and Practice of Translation in the Middle Ages (Vienna 2017), co-chaired (alongside Krystyna Kleszczowa) the panel ”Research and methodological challenges of diachronic linguistics” during the First Congress of Historians of the Polish Language (2016).

Publikacje / publications:

Książki autorskie

  1. Maryja, Jezus, Bóg w „Rozmyślaniu przemyskim”: o nazywaniu osób, Poznań 2002 (Biblioteczka Poznańskich Studiów Polonistycznych, Seria Językoznawcza, nr 17).
  2. „Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu, Poznań 2012 (Wydawnictwo Naukowe UAM). (Nagroda Prezesa Rady Ministrów za wysoko ocenione osiągnięcie naukowe będące podstawą nadania tytułu doktora habilitowanego).

Książki współautorskie

  1. „Kazania świętokrzyskie”. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze, pod red. P. Stępnia, Warszawa 2009, tu rozdział: Interpunkcja „Kazań świętokrzyskich” a ich składnia i styl, s. 59–80 oraz współpraca przy transkrypcji (opracowanie interpunkcji Kazań).
  2. Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I: Konteksty – metody – tendencje, Poznań 2015 (współautorzy: Z. Krążyńska, A. Słoboda).
  3. Wyrażenia funkcyjne w średniowiecznej polszczyźnie z perspektywy składniowej. Wybrane problemy badawcze, Poznań 2015 (współautor: A. Słoboda).
  4. Kazania świętokrzyskie w perspektywie tekstowej i ogólnojęzykowej, Poznań 2018 (współautor: Z. Krążyńska)

Artykuły autorskie

  1. Portret semantyczny ruchu długiego osób (cywilnych) w „Pamiętniku z powstania warszawskiego”. Konsekwencje interpretacyjne analiz językoznawczych, w: „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 1994, t.1, s. 33–46.
  2. Wokół indywidualizacji składni języka bohaterów „Pana Tadeusza”, w: Księga Mickiewiczowska, pod red. Z. Trojanowiczowej i Z. Przychodniaka, Poznań 1998, s. 103–116.
  3. Pomiędzy mówieniem a pisaniem. O „mówioności” Białoszewskiego, w: „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 1999, t. XXVI, s. 145–157.
  4. Stylistyczne ukształtowanie składni imiennej w „Rozmyślaniu przemyskim”. Rekonesans badawczy, w: Studia historycznojęzykowe III, red. K. Rymut, W. R. Rzepka, Kraków 2000, s. 229–240.
  5. Ausgewählte altpolnische Konstruktionen mit dem Dativ und ihre synonymische Relation zu dla + Genitiv, w: Präpositionen im Polnischen. Beiträge zu einer gleichnamigen Tagung, red. G. Hentschel, T. Menzel, Oldenburg 2003, s. 267–285.
  6. „Język moich rówieśników” jako temat egzaminu wewnętrznego, w: „Polonistyka” 2004, nr 7, dod. nr 1, Matura – egzamin wewnętrzny, s. 22–24.
  7. Tytuły w „Rozmyślaniu przemyskim”. Część I – struktura, w: Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji. Gniezno, 15-17 kwietnia 2002, red. S. Mikołajczak, ks. T. Węcławski, Poznań 2004, s. 309–317.
  8. Tytuły w „Rozmyślaniu przemyskim”. Część II – stylistyczne ukształtowanie, w: Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji. Gniezno, 3–5 czerwca 2004, red. S. Mikołajczak, ks. T. Węcławski, Poznań 2005, s. 52–61.
  9. Tajemnice „Kazań świętokrzyskich”, w: „Teraz. Świętokrzyski Miesięcznik Kulturalny” 2006, nr 1 (25), s. 14–15.
  10. Domniemany przełom. Kilka myśli na temat odrębności stylu i składni „Kazań świętokrzyskich”, w: Średniowieczna wizja świata. Jedność czy różnorodność (idee i teksty), pod red. T. Wolińskiej, M. J. Leszki, Łódź 2009, s. 207–224.
  11. „Kazania świętokrzyskie” jako obiekt badań filologicznych. Pytania o tekst i przekaz, w: „Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi”, t. 4 (2010), s. 65–80.
  12. Genetyczna wielowarstwowość i złożoność tekstów staropolskich a ich badania historycznojęzykowe. Rekonesans, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2013, tom LXVIII,  s. 131-145.
  13. Problemy z Rozmyślaniem przemyskim. Formułowanie sądów ogólnych a wielowarstwowość średniowiecznego tekstu, „LingVaria” 2015, nr specjalny, s. 87–104.
  14. Tekst staropolski jako odmienny obiekt badań? W poszukiwaniu narzędzi opisu, „LingVaria” 2015, nr 2 (20), s. 235-250.
  15. Początki polskiego języka religijnego a upiśmiennienie języka polskiego. O możliwości nowego spojrzenia na staropolskie przekłady religijne przez pryzmat badań nad piśmiennością, w: Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym. Prace dedykowane Profesorowi Czesławowi Łapiczowi, t. 3, red. M. Krajewska, J. Kulwicka-Kamińska, A. Schulz, Toruń 2016, s. 63-76.
  16. Na obrzeżach pewnego poletka, czyli o znakach nielubianych przez edytorów tekstów dawnych, w: Co musi wiedzieć uczony edytor, nawet jeśli nie chce. Prace ofiarowane Profesorowi Wiesławowi Wydrze, red. B. Hojdis, K. Krzak-Weiss, Poznań 2017, s. 199-208.
  17. O idealizacji i innych postawach wobec tekstu staropolskiego, „Język Polski”, r. XCVII (2017), z. 4, s. 7-23.
  18. Literacy as a Context of the Medieval Bible translations into Polish, „Polonica” 2018, s. 1-13.
  19. The oldest Polish texts. New methods and new research issues in Polish historical linguistics, w:  The oldest attestations and texts in the Slavic languages, red. A. Kapetanović, Wiedeń 2018, s. 212-233.
  20. Historycznojęzykowa gra w klasy. O nazywaniu wyrażeń funkcyjnych w historii polszczyzny, w: Staropolskie Spotkania Językoznawcze, t. 3, Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym, red. T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Ziółkowska, Poznań 2018, s. 61-76.
  21. Przenoszenie terminów i procedur badawczych pomiędzy językoznawstwem synchronicznym i diachronicznym, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2020, r. LXXVI, s. 231-242.
  22. Nie tylko Bulla gnieźnieńska. O znaczeniu dokumentu fundacyjnego Zbyluta (1153) dla polskich badań historycznojęzykowych. Część 1. Obiekt badań, „LingVaria” 2021, nr 1 (31), s. 123-141.

Artykuły współautorskie

  1. Architektura „Bogurodzicy”, w: „Slavia Occidentalis” 1995/52, s. 52–79 (współautor: Z. Krążyńska).
  2. Irradiacja semantyczna metafor w poezji Zbigniewa Herberta, w: Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, pod red. M. Białoskórskiej i A. Belchnerowskiej, t. 2, Szczecin 1995 s. 293–303 (współautor: A. Krygier).
  3. O przezwiskach w Wielkopolsce, w: W przyjacielskim kręgu. Prace ofiarowane Profesorowi Zygmuntowi Zagórskiemu w 70 rocznicę urodzin, Poznań 1996, s. 44-55 (współautor: E. Grzelakowa).
  4. Bogurodzica, w: „Studia Warmińskie” 1997, t. XXXIV, s. 53–62 (współautor: Z. Krążyńska).
  5. Maryja w „Rozmyślaniu przemyskim”, w: „Studia Warmińskie” 1998/1, t. XXXV, cz. I, s. 31–46 (współautor: Z. Krążyńska).
  6. Słowo w wiekach średnich, w: Funkcje słowa w ewangelizacji, pod red. M. Kamińskiej i E. Umińskiej-Tytoń, Łódź 1998, s. 61–71 (współautor: Z. Krążyńska).
  7. Święta Maria w „Rozmyślaniu przemyskim”, w: „Studia Warmińskie” 1998 nr 35 (wyd. 2001), s. 32–46 (współautor: Z. Krążyńska).
  8. Teoria synonimii a praktyka leksykograficzna, w: Poznańskie Spotkania Językoznawcze. T. III, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań 1998, s. 55–64 (współautorzy: D. Pluskota i K. Świetlik).
  9. Wstęp do analizy stylistycznej pieśni „Posłuchajcie, bracia miła”, w: Viribus unitis. Księga poświęcona Prof. M. Gruchmanowej w 75-lecie urodzin, red. M. Borejszo, S. Mikołajczak, Poznań 1998, s. 70–83 (współautor: Z. Krążyńska).
  10. Frazeologizmy w słowniku synonimów: zarys problematyki, w: Silva rerum: księga poświęcona Profesorowi Markowi Kornaszewskiemu w 70. rocznicę urodzin, Poznań 1999, s. 280–289 (współautorzy: D. Pluskota i K. Świetlik).
  11. „Kcęć wam skorzyć krwawą głowę”, w: Viro Doctissimo Optime Merito. Prace ofiarowane Prof. z. Sobierajskiemu w 80. rocznicę urodzin, red. H. Nowak, Poznań 1999, s. 124–136 (współautor: Z. Krążyńska).
  12. Stylistyka w dydaktyce uniwersyteckiej. Synchronia – diachronia, w: Materiały z konferencji „Problematyka historycznojęzykowa we współczesnym językoznawstwie i jej miejsce w dydaktyce”, pod red. M. Wojtyły-Świerzowskiej, Kielce 1999 (współautor: Z. Krążyńska).
  13. Język symboliczny „Kazania na dzień św. Katarzyny”, w: R. Mazurkiewicz, Starożytność – średniowiecze. Antologia, Warszawa 2003, s. 136–138 (współautor: Z. Krążyńska).
  14. Multimedia a wydawanie tekstów staropolskich. Pytania o przyszłość, w: Amoenitates vel lepores philologiae, red. R. Laskowski, R. Mazurkiewicz, Kraków 2007, s. 149–160 (w zespole: KMHJP).
  15. Transkrypcja a granice interpretacji, w: Amoenitates vel lepores philologiae, red. R. Mazurkiewicz, R. Laskowski, Kraków 2007, s. 160–171 (współautor: Z. Krążyńska).
  16. Najważniejsze zagadnienia polonistycznego językoznawstwa historycznego. Zaproszenie do dyskusji, w: „Kwartalnik Językoznawczy” 2010/1 (1), s. 76–80 (współautorzy: Z. Krążyńska, M. Osiewicz, A. Słoboda).
  17. Niekąśliwe ukąszenie kąska, w: „Pamiętnik Literacki” 2010, rocznik CI, z. 2, s. 204–206 (współautor: R. Mazurkiewicz).
  18. Języki „Kazań świętokrzyskich”, w: edukacyjny serwis internetowy Staropolska On-line, http://www.staropolska.gimnazjum.com.pl/sredniowiecze/opracowania/Mika.html (współautor: Z. Krążyńska)
  19. Nowe kierunki w badaniach nad grafią i fonetyką staropolską, w: Dokument pisany w badaniach historyka języka polskiego. Z badań nad grafią i fonetyką historycznej polszczyzny, red. M. Kuźmicki, M. Osiewicz, Zielona Góra – Poznań 2010, s. 11–31 (współautorzy: M. Kierkowicz, Z. Krążyńska, D. Rojszczak).
  20. Jak zagadkowe cztery tytuły rozdziałów w „Rozmyślaniu przemyskim” pozwalają wyobrażać sobie jego zagubiony autograf, w: Schnittpunkt Slavistik: Ost und West im wissenschaftlichen Dialog. Festgabe für Helmut Keipert zum 70. Geburtstag (hrsg. v. Irina Podtergera, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlag, Unipress Bonn). Przedruk w: „Język Polski” XCI, 2011 (5), s. 321–334 (współautor: W. Twardzik).
  21. Jak pisać o składni staropolskiej?, w: Materiały z konferencji „III Spotkanie Historyków Języka. Poznań, 6–7 czerwca 2011”, pod red. M. Osiewicza i M. Kierkowicz, w druku, (współautorzy: Z. Krążyńska, A. Słoboda).
  22. Składnia staropolska – problemy i perspektywy badawcze, konferencja „Badania Historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy”, Kraków, 21–22.09.2010, red. M. Rak, w druku (współautorzy: Z. Krążyńska, A. Słoboda).
  23. „Mówienie o sobie” jako problem historycznoskładniowy, w: Cum reverentia, gratia, amicitia… Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, t. 2, red. Jolanta Migdał, Agnieszka Piotrowska-Wojaczyk, s. 125-136, Wydawnictwo Rys, Poznań, 2013.
  24. Kanon wiedzy o Rozmyślaniu przemyskim (współautor: D. Rojszczak-Robińska),  w: Rozmyślanie przemyskie – świadectwo średniowiecznej kultury religijnej i językowej, red. J. Bartmiński, A. Timofiejew, Przemyśl 2016, s.13-24.
  25. W poszukiwaniu genezy tytułów w Rozmyślaniu przemyskim (we współautorstwie: Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska) „Język Polski” 2016, z. 1, s. 7-23.
  26. Glosy jako integralny składnik średniowiecznego tekstu. W poszukiwaniu adekwatnych procedur badawczych (współaut. D. Masłej), „LingVaria” 2020, nr 1(29), s. 121-133. DOI: doi: 10.12797/LV.15.2020.29.08.

Pozostałe

  1. Słownik synonimów. Nie tylko dla ucznia, Poznań 1997; wyd. 2. popr.: Szkolny słownik synonimów, Poznań 1999 (współautorzy: D. Pluskota i K. Świetlik). Kolejne poprawione i uzupełnione wydania pod nazwą Szkolny słownik synonimów.
  2. Przygoda z czytaniem i pisaniem. Program nauczania języka polskiego w gimnazjum, Kielce 2001 (współautor: B. Wawrzyniak).
  3. Skarbiec języka, literatury, sztuki. Podręcznik dla klas I–III liceum ogólnokształcącego i profilowanego. Zakres podstawowy i rozszerzony, pod red. B. Chrząstowskiej, Poznań 2002 (współautorzy: J. Fiećko, M. Hendrykowski, B. Judkowiak, B. Kaniewska, A. Legeżyńska, W. Ratajczak, L. Teusz, B. Walczak).
  4. Wypisy wraz z ćwiczeniami dla klasy I liceum ogólnokształcącego i profilowanego. Kultura XX wieku i jej tradycje, Poznań 2002 (współautorzy: B. Chrząstowska, B. Kaniewska, A. Legeżyńska).
  5. Wypisy dla klasy III liceum ogólnokształcącego i profilowanego. Staropolskie korzenie współczesności, Poznań 2004 (współautorzy: B. Chrząstowska, B. Judkowiak, K. Kuczyńska-Koschany).
  6. Jak się Mojżesz palił w krzaku, czyli uwagi na marginesie książki Ryszarda Skrzyniarza, w: „Język Polski” LXXXIII, 2003 (3), s. 217–224 (recenzja).
  7. „Siedzi i dzierży klusię”, w: „Tygodnik Powszechny” 2005, nr 52 (2946). Przedruk elektroniczny: http://tygodnik2003-2007.onet.pl/0,1302445,druk.html (wywiad).
  8. Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego, oprac. zespół pod kierunkiem W. Twardzika, edycja elektroniczna, Kraków 2006 (współpraca naukowa – opracowanie współczesnej interpunkcji do transkrypcji).
  9. Indeksy do Słownika staropolskiego. Alfabetyczny, a tergo, verba absentia, verba expurgata, w: „Język Polski” LXXXVIII, 2008 (3), s. 245–249 (recenzja).
  10. Wacław Bartłomiej Twardzik (27 X 1937-25 IV 2014), „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności” 2013/2014, s. 281-287 (współautor: Roman Mazurkiewicz).

Prace redakcyjne

  1. Staropolskie Spotkania Językoznawcze, t. 1, Jak badać teksty staropolskie, red. T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Stramczewska, Poznań 2015.
  2. Staropolskie Spotkania Językoznawcze, t. 2, Jak wydawać teksty dawne, red. K. Borowiec, D. Masłej, T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, Poznań 2017.
  3. Staropolskie Spotkania Językoznawcze, t. 3, Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym, red. T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Ziółkowska, Poznań 2018.